نقدی بر نظرات پروفسور مولانا درباره رسانه های اجتماعی
اما بد نیست بدانید دکتر حميد مولانا در این خصوص نظر دیگری دارد. او تفاوتی بین این رسانه ها قایل نیست و رسانه های جمعی را همان رسانه اجتماعی می داند. او معتقد است: " رسانه ها از هر نوع كه باشند، اجتماعي هستند. روزنامه، مجله، راديو، تلويزيون، تلفن، و امروزه اينترنت همه يك نوع نقش اجتماعي را در جامعه ايفا مي كنند. اين رسانه هاي اجتماعي مي توانند گرايش هاي سياسي، اقتصادي، اطلاعاتي، بازرگاني و مذهبي و ديني داشته باشند، ولي جنبه اجتماعي رسانه ها هميشه در ذات آنها نهفته است."
مولانا عنوان رسانه های اجتماعی را به نوعی با براندازی نظام ها مرتبط می داند و این سوال را می پرسد: "پرسش اصلي اين است كه چطور شد تا اين اواخر دولتمردان و نخبگان سياسي آمريكا و اروپا از وجود «رسانه هاي اجتماعي» صحبتي نكردند و فقط در اين يكي دو سال با پيدايش پايگاه هاي اينترنتي مانند «فيس بوك» و «توئيتر» و غيره و با سياست «براندازي نظام ها و رژيم ها» توسط دولت هاي نوليبرال و نومحافظه كار غرب، عنوان «رسانه هاي اجتماعي» بر سر زبان ها افتاد؟"
او
توضیح می دهد: آمريكائي ها اين عنوان
رسانه هاي جمعي را پس از پايان جنگ جهاني دوم رواج دادند. در ايران نيز از دهه
1330 به ويژه از زمان ملي شدن صنعت نفت که مطبوعات و راديو گسترش پيدا كرد، عنوان
«رسانه هاي جمعي» معمول گرديد زيرا ترجمه تحت الفظي لغت انگليسي «مس ميديا» به
«رسانه هاي توده اي يا توده وار» از جنبه سياسي (با وجود حزب توده ايران در آن
زمان) به مصلحت حاكمان و جريان فكري در كشور نبود.
دکتر مولانا در جمع بندی نظریات خود معتقد است که اگر آن زمان می خواستند اصطلاح سوشیال مدیا (Social Media) را برای رادیو و تلویزیون بکار ببرند با مبانی ایدئولوژیک لیبرالیستی آمریکا در تناقض بود چرا که بر ضد تفکرات «سوسياليسم» یا جامعه باوری بود و با هرگونه سياستگذاري اجتماعي اشتراكي آمیخته می شد.
اما ضمن احترام به نظرات این استاد برجسته ارتباطات و روابط بین الملل، ذکر چند نکته ضروری است. دکتر مولانا در این خصوص که این رسانه ها، پیام هایی که توسط مردم در سایت های شبکه های اجتماعی به اشتراک گذاشته می شوند بدون اینکه ملاحظات و سانسورهای دبیر سرویس و سردبیر را همراه داشته باشد، مطلبی نمی گویند.
مشکل اصلی نظریات دکتر مولانا این است که ایشان یک نکته مهم را در نظر نگرفته اند. شاید نظریات ایشان در مورد تاریخچه بکارگیری این کلمه در دوران مس مدیا یا سوشیال مدیا درست باشد ولی مفهوم امروز رسانه اجتماعی، مفهومی نیست که دیروز داشته است.
سوشیال یا اجتماعی بودن این رسانه ها به یک ارتباط چند سویه به جای ارتباط یک سویه اشاره دارد. کدامیک از این رسانه های روزنامه و رادیو و تلویزیون دوسویه یا چندسویه بوده است؟ در حالی که کسی که در هر گوشه از جهان مطلبی منتشر می کند بلافاصله توسط دنبال کنندگان وی مطلب رویت می شود. لایک می خورد. همان مطلب توسط کاربران دیگر به اشتراک گذاشته می شود. مورد نقد و نظر و پیشنهاد و تحلیل و پاسخ سایر کاربران قرار می گیرد و ویژگی های دیگر رسانه های اجتماعی که در هیچ رسانه جمعی شما آن را نمی یابید.
اما کلام آخر اینکه، در تایید بخشی از نظریات دکتر مولانا واضح است که رسانه ها کارکرد اجتماعی دارند ولی اصطلاح اجتماعی در رسانه اجتماعی به تولیدکنندگان پیام های رسانه ای که مردم هستند اشاره دارد. در رسانه جمعی مردم در جایگاه مخاطب و "گیرنده" پیام بودند و نه "فرستنده" و تولیدکننده پیام.
متن کامل مقاله دکتر حمید مولانا را در اینجا بخوانید.