دکتر حسین امامی

شفقنارسانه- حسین امامی می گوید: مهمترین تاثیر اخبار جعلی این است که اعتماد عمومی به نظام انتخابات را تخریب می کند و این بی اعتمادی نسبت به نامزدها، نهادهای انتخاباتی و در ابعاد کلان تر به سایر دستگاه های دولتی و حاکمیت فراگیر می شود.
حسین امامی، دکترای ارتباطات با اشاره به تاثیر اخبار جعلی بر فرایند انتخابات به شفقنارسانه می گوید: مهمترین تاثیر اخبار جعلی این است که اعتماد عمومی به نظام انتخابات را تخریب می کند. به عنوان مثال ممکن است که یک دو قطبی کاذب ایجاد کند و جامعه تحت تاثیر آن قرار بگیرد و اذهان عمومی مشوش شود. بنابراین در پی انتشار اخبار جعلی ما شاهد گمراه کردن رای دهنده ها و تاثیرگذاری بر تصمیم گیری آن ها هستیم. این بی اعتمادی نسبت به نامزدها، نهادهای انتخاباتی و در ابعاد کلان تر به سایر دستگاه های دولتی و حاکمیت فراگیر می شود.

با این اوصاف چه نشانه‌ها و روش‌هایی برای شناسایی اخبار جعلی در انتخابات وجود دارد؟ این دکترای ارتباطات پاسخ می دهد: یکی از اصلی ترین نشانه های اخبار جعلی عدم وجود منبع معتبر و مشخص است. لذا وبسایت های حقیقت یاب هستند که می توانند اخبار جعلی را به ما نشان دهند. علاوه بر آن می توان خبر را در منابع مختلف از طریق اینترنت جستجو کرد تا بفهمیم که آیا پیش از این هم منتشر شده یا خیر؟ وقتی محتوا را از نظر اغراق آمیز بودن، ادعای غیر معمول و احساسی بودن بررسی کنیم، می توانیم به جعلی بودن آن هم پی ببریم.

او ادامه می دهد: عمدتاً پیام های جعلی با درخواست هایی همچون «این خبر را برای همه بفرستید» همراه است که لازم است تا در این زمینه دقت بیشتری شود و صحت و سقم آن را پیگر شد. با این حال گاهی می بینیم که شخص مهمی بیانیه ای ادیبانه و با ادبیات شخص مورد نظر صادر می کند که واقعیت ندارد. تشخیص درستی این مسئله سخت است در اینجا می توان به منبع اصلی فرد در توییتر، تلگرام و یا هرصفحه دیگری مراجعه کرد. بنابراین کاربری که بخواهد بازنشر کند، باید نقش کنشگر فعالی داشته باشد و از تفکر انتقادی هم برخوردار باشد تا بتواند در راستی آزمایی اخبار نقش آفرینی کند.

با این اوصاف چگونه می‌توان سواد رسانه را در جامعه بهبود بخشید تا افراد بتوانند اخبار جعلی را تشخیص دهند؟ امامی می گوید: آموزش مهارت های تفکر انتقادی و نحوه ارزیابی منابع خبری جزو مواردی است که می توانیم بر روی آن بیشتر تاکید کنیم . در این رابطه می توان در مدارس، دانشگاه ها، فرهنگسراها و… با برگزاری دوره هایی به دانش آموزان، دانشجویان و عموم مردم آموزش دهیم.

او با اشاره به راه‌های مقابله با اخبار جعلی در ایام انتخابات می گوید: یکی از بهترین تجربه کشورها این است که همکاری خود را با پلتفرم های محبوب نزدیک می کنند و از آن ها برای شناسایی و یا حذف محتوای جعلی می خواهند تا خودشان اقدام کنند. مثلاً به برخی از محتواها برچسب جعلی می زنند. با این حال من فکر می کنم در کشور ما باید بیشتر تقویت قانون مربوط به انتشار اطلاعات نادرست را جدی بگیریم و به رای دهنده گان آگاهی رسانی و آموزش داده شود. به عبارتی اگر در ایام انتخابات سختگیری ها بیشتر و انتشار اخبار جعلی و نادرست، جرم تلقی شود، شاید بتوان از انتشار اخبار جعلی جلوگیری کند.

با این اوصاف چه نقشی برای رسانه‌های رسمی و رسانه‌های اجتماعی در پیشگیری از انتشار اخبار جعلی وجود دارد؟ امامی پاسخ می دهد: انتظار می رود که رسانه های جمعی اخبار دقیق و معتبر را بیان کنند تا اعتماد عمومی حفظ شود. علاوه بر آن رسانه های رسمی هم می توانند بخش حقیقت سنج درست کنند و یا برای راستی آزمایی خبرها با موسساتی همکاری و نتایج آن را در رسانه خود منتشر کنند. اگر قرار باشد خبری تایید یا تکذیب شود، از طریق آن منابع حقیقت سنجِ مستقل، تکذیب و تایید شود.

او ادامه می دهد: در رابطه با نقش رسانه اجتماعی، این مسئولیت پلتفرم هاست تا الگوریتم هایی را برای شناسایی و برچسب زدن محتوای مشکوک ایجاد کنند و به واسطه آن محتوای جعلی کاهش یابد.

سایر گفتگوهای شفقنا با دکتر حسین امامی را از اینجا ببینید.